ODRZUCENIE LUB PRZYJĘCIE SPADKU – U NOTARIUSZA CZY W SĄDZIE?

Odrzucić spadek, czy go przyjąć, a jeśli przyjąć to wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza? I gdzie się z tym udać? Co to w ogóle oznacza i jakie niesie ze sobą konsekwencje?

Nie w każdym przypadku bycie spadkobiercą przynosi korzyści. Kiedy zmarły, po którym dziedziczymy spadek pozostawił po sobie wyłącznie długi, jedną z możliwości jest odrzucenie spadku. Konsekwencją takiej decyzji jest dziedziczenie spadku przez kolejnych spadkobierców, którzy niejako wchodzą na nasze miejsce, a jeśli oni także nie chcą odziedziczyć długów muszą zrobić dokładnie to samo, co my – odrzucić spadek. Kiedy kolejnym do dziedziczenia okazuje się być małoletni, aktualnie po nowelizacji przepisów, spadek w imieniu dziecka może odrzucić rodzic, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska za zgodą drugiego z rodziców, któremu również w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, albo czynność w postaci odrzucenia spadku może być dokonana wspólnie. Jednakże w przypadku, kiedy w szczególności rodzice nie porozumieli się co do odrzucenia spadku w imieniu dziecka lub spadku nie odrzucają inni zstępni rodziców dziecka (np. pełnoletnie rodzeństwo dziecka), wówczas do odrzucenia spadku konieczne jest uzyskanie zezwolenia sądu.

Rodzic, składając w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku, pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, oświadcza o:

przysługiwaniu mu władzy rodzicielskiej i jej zakresie,
wyrażeniu przez drugiego z rodziców zgody na odrzucenie spadku, chyba że oświadczenie to jest składane wspólnie,
uprzednim odrzuceniu spadku przez któregokolwiek z rodziców,
odrzuceniu spadku przez innych zstępnych rodziców tego dziecka.

Najważniejsze – oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku wprost należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od chwili otrzymania informacji o śmierci spadkodawcy, w innym przypadku dochodzi do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Proste przyjęcie spadku polega na poniesieniu przez spadkobiercę odpowiedzialności za długi spadkowe bez ograniczenia, czyli przyjmuje się zarówno majątek, jak i długi.

Natomiast w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości tego, co wchodzi w skład spadku. Zatem nie odpowiada się za długi całym swoim majątkiem tak, jak w sytuacji przyjęcia spadku wprost.

Gdzie zatem podjąć czynności dotyczące spadku? Dla skuteczności odrzucenia bądź przyjęcia spadku nie ma to żadnego znaczenia. Można to zrobić w sądzie lub u notariusza. Postępowanie przed sądem kończy się wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, natomiast notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który po zarejestrowaniu go w Rejestrze Spadkowym prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną ma moc prawną prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wydanego przez sąd. Co istotne, podejmując czynności u notariusza można udać się do dowolnie wybranego przez siebie notariusza, bez względu na siedzibę jego kancelarii. Inaczej jest w postępowaniu sądowym, gdzie sądem właściwym jest co do zasady sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu zmarłego.

Poświadczenie dziedziczenia u notariusza jest procedurą znacznie szybszą niż sądowe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Notariusz już podczas pierwszego spotkania sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia, o ile wszystkie dokumenty zostaną mu dostarczone i nie poweźmie wątpliwości co do kręgu spadkobierców. Konieczne dokumenty do załatwienia sprawy u notariusza to przede wszystkim akt zgonu spadkodawcy oraz akty stanu cywilnego spadkobierców potwierdzające pokrewieństwo ze spadkodawcą, ewentualnie testament.

Postępowanie sądowe zawsze będzie dłuższe, nawet jeśli spadkobiercy są ze sobą zgodni. Po złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku sąd wyznacza rozprawę. Jeżeli spadkobiercy są zgodni, sąd może wydać postanowienie kończące już na pierwszej rozprawie, po odebraniu tzw. zapewnienia spadkowego.

Wybór pomiędzy notariuszem a sądem doznaje jednak pewnych ograniczeń. Przede wszystkim należy mieć na względzie fakt, że u notariusza powinni się stawić wszyscy spadkobiercy i powinni oni być zgodni co do kręgu spadkobierców i udziałów, jakie przypadają każdemu ze spadkobierców w masie spadkowej. Ponadto notariusz nie może również sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu ustnego. Wynika to z faktu, że stwierdzenie nabycia spadku na takiej podstawie wymaga przesłuchania świadków tego testamentu, co czyni wyłącznie sąd.

ILE ZAPŁACĘ?

U notariusza

Na cenę poświadczenia dziedziczenia składają się:

protokół dziedziczenia – 100 zł netto
akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł netto
protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł netto
oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – 50 zł netto od osoby
opłata za rejestrację aktu poświadczenia dziedziczenia w Rejestrze Spadkowym – 5 zł.

Do powyższych kosztów należy doliczyć koszt wypisów 6,00 zł netto od strony oraz podatek VAT według stawki 23%.

W sądzie

Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku obecnie wynosi 100 zł. Dodatkowo należy ponieść opłatę od złożenia oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku w wysokości 100 zł od każdej osoby, która odrzuca bądź przyjmuje spadek oraz także 5 zł za wpis do rejestru spadkowego.

PAMIĘTAJ! W przypadku nabycia spadku musisz powiadomić o tym fakcie właściwy urząd skarbowy w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku. W przypadku notarialnego poświadczenia dziedziczenia termin liczony jest od dnia zarejestrowania aktu.

PODSUMOWANIE

Sposób uregulowania kwestii dziedziczenia zależy od indywidualnej sytuacji. W przypadku chęci szybkiego załatwienia sprawy właściwym wyborem będzie wizyta u notariusza. Natomiast jeśli sytuacja jest obarczona sporem spadkobierców bądź brakiem informacji w zakresie wszystkich spadkobierców wybór drogi sądowej jest nie tylko słuszny, lecz konieczny.

Potrzebujesz dodatkowych informacji? Chcesz uzyskać pomocy prawnej w prowadzeniu tego rodzaju sprawy? Skontaktuj się z naszą kancelarią.